Ahriman en Lucifer

Ahriman en Lucifer vormen twee aspecten van het boze. Ahriman en de ahrimanische wezens vertegenwoordigen het verhardende, het bekrompene, de materialistische pool van het kwaad. Ahriman werkt o.a. via de angst, de onontkoombaarheid van het berekenbare, macht. Lucifer en de luciferische wezens vertegenwoordigen het bevrijdende, het illusoire, de fantastische pool van het kwaad. Lucifer werkt o.a. via de verleiding en verlokking, weg van de realiteit, de illusie.

Hieronder een deel van een beschouwing van Friedwart Husemann die een voorbeeld geeft waarin de werkzaamheid van deze twee soorten kwaad in het huidige wereldgebeuren te voorschijn komt. (Geciteerd uit: Rudolf Steiners Schriften in 50 kurzen Porträts)

In de 19e eeuw namen de krachten van het kwaad toe tot aan het onbeschrijfelijke en onbegrijpelijke. Laten we ons beperken tot één aspect, namelijk de polariteit van het nationalisme en de wapenindustrie. De Luciferische en Ahrimanische signatuur van deze twee krachten is onmiddellijk herkenbaar. Het heeft de mensheid eindeloos veel lijden en dodelijke slachtoffers gebracht:

Luciferisch - Ahrimanisch
Nationalisme - Wapenindustrie
Fundamentalisme – Gewelddadig gedrag

De oorzaak van dit alles ligt in het denken en de waarneming van de mens en niet ergens anders. De immoraliteit van de mens van vandaag komt voort uit het feit dat we het geloof in een morele wereldorde hebben losgekoppeld van onze kennis. Feitenfanatisme heeft een wereld geschapen die begint met de Big Bang en eindigt met de warmtedood. In zo'n wereld is de morele daad van het individu zinloos.

Lucifer op zich en Ahriman op zich blijven elkaar wederzijds versterken of ze slaan door naar de andere kant. Dit kan goed worden waargenomen in de moderne radicale wereldbeelden. Zij hebben een zeker Luciferiaans idealisme of fundamentalisme, maar dit gaat gepaard met een bereidheid tot geweld, die dan de Ahrimanische kant vertegenwoordigt. De remedie ligt in het midden. Het gaat erom Lucifer en Ahriman op alle niveaus in evenwicht te brengen. In zeer banale maar begrijpelijke termen: zonder nationalisme heeft de wapenindustrie geen klanten. Zonder de wapenindustrie blijft het nationalisme ineffectief. En zo op alle gebieden. Dit is de vorm voor het christendom van vandaag: de polariteiten herkennen die tot vernietiging leiden en dan helpen ze in evenwicht te brengen.

Mensheidsrepresentant

Rudolf Steiner werkte samen met de kunstenares Edith Maryon aan een negen meter hoog houten beeld dat bedoeld was om als achtergrond op het podium van het Goetheanum te staan: het beeld van de Mensheidsrepresentant. In het beeld zijn boven en onder een Christus/mens-figuur de twee aspecten van het kwaad uitgebeeld: Ahriman in een kelder en Lucifer geheel 'buiten zich zelf gekeerd' in de lucht. De centrale figuur houdt de twee wezens op de plek die hen toekomt. De twee aspecten van het kwaad zijn nog een keer in het beeld te zien, links van de voorwaarts schreidende gestalte. Daar maken ze onderling contact.

Het beeld is nooit helemaal voltooid. In het huidige Goetheanum is het in een aparte ruimte opgesteld. Daar kan het beeld bezichtigd worden.

Zie ook de voordrachten over Michaël en de mens over de positieve bijdrage die de ahrimanische en luciferische krachten leveren aan de ontwikkeling van de mensheid.